Bellen en de melodie van de schapen

Het geluid van de kudde is een geluid van geschiedenis. De bellen werden bij dieren niet alleen gebruikt als een bron van geluid, maar nog meer.

De bel is geen eenvoudige gebruiksmiddel, maar een communicatiecode. Ervaren fokkers kennen de geluiden zo goed dat ze kunnen begrijpen als hun kudde graast, loopt, rent, water drinkt, ergens last van heeft, of zelfs dat er ruzie is tussen de dieren! Ze kunnen aan de hand van het geluid dat ze horen begrijpen of het dier klein, groot, geit of schaap is en het gemakkelijker terugvinden als het dier afgedwaald is.

Klokken of “Tsokania” veranderen afhankelijk van de leeftijd, de grootte van het dier en de tijd van het jaar. Het maken ervan lijkt erg op het maken van muziekinstrumenten! Elke kudde is een levend orkest, allemaal samen om een harmonie te creëren, met elk dier dat zijn eigen stem (bel) toevoegt.

Vroeger werden de bellen beschouwd als een teken  van de waardigheid van de herder en de helft van zijn identiteit. Want door ervaren oren konden de kudden van verre herkend worden aan hun geluid. Als iemand bellen stal werd dat als een grote belediging beschouwd, ze werden overgedragen van familie naar familie en van generatie op generatie. Op Kreta zijn er nog steeds families die bellen  van 200 jaar oud hebben. Dit zijn echte familie erfstukken.

Kunst en passie

Hun constructie vereist liefde voor de moeilijke kunst en zeker een muzikaal oor dat de geluiden kan combineren en perfecte harmonieën kan maken. Tot het zijn definitieve vorm bereikt, moet een bel meer dan honderd keer door de handen van de meester gaan die met ervaren slagen op de juiste plek het vormt om het juiste geluid te produceren. Naast passie en kunst is een andere belangrijke factor het juiste materiaal, zodat de bel met de tijd zijn “stem” niet verliest.

Tegenwoordig zijn er maar heel weinig bellenmakers of “koudounarides”, zoals ze genoemd worden. Degene die nog bestaan zetten meestal een traditie voort die hun ouders of grootouders zijn begonnen. Dat is waarom men zegt dat dit soort kunst een familiekunst is. Het bereikte zijn hoogtepunt toen de traditionele veehouderij in volle gang was. Nu is het een uitstervende kunst, omdat ook de traditionele veeteelt zoals we die ooit hebben gekend langzamerhand uitsterft.

© Lato,
Het Griekse Taal– & CultuurCentrum van Amsterdam