De eerste mei is een van de weinige feestdagen die geen religieuze betekenis hebben. Het is ook geen dag die alleen verbonden is met arbeidsrechten. Sinds de oudheid is het vooral een dag gerelateerd aan de vruchtbaarheid van de aarde, het einde van de winter en de komst van de zomer. Dat is de reden waarom het vol is met gebruiken of plechtigheden met een feestelijk karakter, die, hoewel ze van plaats tot plaats verschillen, tot in onze tijd zijn doorgegeven.

Eerste mei en de verborgen symboliek van de bloemenkransen.

In Griekenland is de oudste, maar ook meest gebruikelijke gewoonte het maken van een bloemenkrans. Mensen gebruiken bloemen maar meestal groene takken, ze hangen het op de deur of op het balkon en op 23 juni, de dag van St. John Klidonas, verbranden ze de kransen in een feestelijke sfeer.

Op het eiland Serifos doen ze dat de avond vóór 1 mei en ze voegen aan de krans brandnetels, gerst en knoflook toe. Elk van deze toevoegingen heeft een symbolische betekenis. Iets soortgelijks gebeurde in delen van Klein-Azië waar mensen in de mei-krans niet alleen bloemen deden, maar ook een knoflook tegen het boze oog, een doorn tegen de vijand en een korenaar voor een goede oogst.

Deze laatste gewoonte lijkt de regel voor alle traditionele plattelandsgemeenschappen te zijn waar de mei krans niet alleen een decoratief element was, maar meer dan dat een symbool en een stil verzoek. Dat is de reden waarom zij ervoor kozen hun krans met groen en alles waar fruit aan zit (vijgenboomtakken met vijgen, amandeltakken met amandelen, granaatappels takken met granaatappels …) te maken,  zonder echter de bovenstaande symbolische “bestanddelen” te vergeten.

Op Corfu, een eiland met veel speciale tradities en gewoonten en bovendien met inwoners die trouw blijven aan die tradities, houden de inwoners de traditie van Magioxilo, een stam van een cypressenboom versierd met gele madeliefjes en groene takken dat rond het hele eiland wordt gedragen. De Magioxilo wordt vergezeld door jonge mensen die witte broeken en overhemden dragen, rode sjaals en zingen over de komst van de lente en de regeneratie van de natuur.

Natuurlijk zijn sommige lokale gebruiken vaak vreemd, grappig en zonder duidelijke uitleg of symboliek.

Eerste mei op Naxos: Wat doen de ezels op de daken?

Een daarvan is de gewoonte op het eiland Naxos om de ezels op de daken te tillen. De ezels worden ‘s nachts op het dak gehesen en worden in de middag van de eerste mei weer naar beneden gehaald.
En omdat het zeker is dat de ezels niet vanzelf naar boven zijn geklommen en geen vleugels hebben voor één nacht hebben gekregen, is het duidelijk dat ze daar naartoe zijn opgehesen, altijd omwille van de gewoonte. Natuurlijk kiezen ze altijd de eenvoudigste daken en de meeste coöperatieve ezels om het hele gebeuren gemakkelijker en veiliger voor het dier te maken.
Gedurende de laatste jaren is de gewoonte verminderd omdat het bewustzijn van het publiek voor de dieren en hun bescherming is toegenomen.

Een ander geloof in verband met mei verwijst naar het feit dat het water van de ochtend en de ochtenddauw een zuiverende en verfrissende kracht zouden hebben.
In veel regio’s (Egeïsche eilanden, Agrafa enz.) worden op de eerste mei alle waterkruiken van de vorige avond geleegd. Bij het aanbreken van de dag nemen meisjes de kruiken en de bloemen die ze vorige avond verzameld hebben mee en gaan naar de bron of de put. Wanneer ze het water van mei naar huis brengen, wast iedereen zijn gezicht ermee.

Eerste mei, Epirus: de “maand van magie”.

In Epirus houden de mensen tot op de dag van vandaag vast aan de oude gewoonte en zijn er geen bruiloften, omdat deze dag (etymologisch) met het woord “magie” ( = mayia) geassocieerd werd.
Omdat de hele maand in de Romeinse tijd met de verering van de doden werd geassocieerd, bestaat in veel regio’s van Noord-Griekenland nog steeds de gewoonte om naar het kerkhof te gaan en de graven schoon en onkruidvrij te maken. Vaak bakt men ook pasteien die ze met elkaar delen voor de vergeving van de zielen van hun overleden dierbaren.

Vuurrituelen, een gewoonte voor het hele jaar

In andere gebieden wordt de komst van mei gevierd met de bekende rituele vuren die aan de vooravond van mei na zonsondergang oplichtten.
Vuurrituelen hadden van oudsher maar één doel: ongeluk, ziektes en zorgen voor gezondheid en vooruitgang verdrijven. In dit geval worden ze gecombineerd met het verdrijven van de winter en alle lastige problemen die samen met het goede weer verschijnen, zoals slangen, vervelende insecten, enz. Toch is de sfeer feestelijk met vrouwen die in cirkels rond het vuur dansen en jongens die over het vuur heen springen. Aan het einde wordt het vuur met een brandende tak naar de huizen gebracht om ook daar de winter, de slangen enz. te verjagen.

In het gebied van Florina (Noord Griekenland) zal men op deze dag nooit vergeten om de hulp van de heilige Jeremia in te roepen (wiens naamdag het vandaag is) om slangen, muizen en insecten weg te houden.

Komt mei altijd samen met hagel?

Maar als er iets is dat echt paniek veroorzaakt, dan zijn dit niet de slangen of muizen, maar de hagel. Hagel betekent een ramp voor de boeren die nu wachten om hun gewassen en bomen te zien bloeien of vrucht te dragen. Een Grieks spreekwoord zegt karakteristiek dat “op een vervloekte plaats hagelt het in mei”.

Dat is waarom een boer het als iets normaals beschouwde om verschillende magische en bijgelovige middelen te gebruiken om zo’n ramp weg te houden. Maar verder probeerden ze altijd hun ‘religieuze verplichtingen’ te vervullen en ze vergaten nooit te bidden voor de bescherming van ‘hun inspanningen’, iets dat ook het voedsel van hun gezin voor de toekomst veilig zou stellen.
In veel gebieden is er een beschermheilige tegen de hagel. In heel Noord-Griekenland, Macedonië, Thracië, enz. is het Sint-Christoffel en vieren allen met eerbied de feest tijdens zijn naamdag (9 mei)

                                          © Lato,
Het Griekse Taal– & CultuurCentrum van Amsterdam