Moderne steden: zwart en wit leven op een gekleurde achtergrond!

De geest van onze tijd, uitgedrukt in de vorm van gekleurde vormen, afbeeldingen en handtekeningen op betonnen muren. Graffiti en tags: een nieuwe vorm van kunst die ons leven de afgelopen jaren is binnengedrongen.
Velen vinden het lelijk. Vele anderen denken van hun kant dat het een innovatie is. Maar ongeacht de reden die elke “graffitikunstenaar” ertoe aanzet zijn artistieke voetafdruk op een vuile muur achter te laten in plaats van op een doek, het feit blijft dat graffiti een uitdrukking van een algemeen gevoel is. En het is zeker niet alleen een fenomeen van onze tijd.

Graffiti in de oudheid.

De neiging van mensen om hun boodschap op de muur te zetten, wordt voor het eerst vastgelegd met rotstekeningen. Een wandeling langs archeologische monumenten zal ons ervan overtuigen dat dit gebruik niet is gestopt bij de rotsen van de grotten, sinds de inscripties op het Parthenon, de advertenties voor prostitutie van Pompeï, de naam van Lord Byron in de Tempel van Poseidon in Sounio en de naam Rimbaud in Luxor, feiten zijn die we niet kunnen negeren.
De oudst bekende graffiti in Pompeï is een van de eenvoudigste: “Gaius was here”. Of, meer precies, “Gaius Pumidius Diphilus was hier”, samen met een tijdstempel, dat historici dateerden op 3 oktober, 78 voor Christus.
Veel van de graffiti in Pompeï lijkt verrassend modern. Ze omvatten liefdesverklaringen zoals “Gezondheid voor jou, Victoria, en waar je ook bent, moge je lief niezen.”; beledigingen, zoals “Sanius aan Cornelius: ga jezelf ophangen!”; en herinneringen, zoals “Pyrrhus aan zijn beste vriend Chias: het spijt me te horen dat je dood bent, en dus, tot ziens!”. Ze drukten ook gedachten of verlangens uit, zoals ‘Gezondheid voor degenen die liefhebben’. Mogen degenen die niet weten lief te hebben opdonderen. Dubbel opdonderen degenen die liefde voorkomen “. Dit is slechts een van de vele gravures die we kunnen zien in het huis van Cecilius Iukudus in Pompeï.
Er zijn ook geschilderde inscripties met politieke campagneberichten, advertenties voor Gladiatorenspellen en andere openbare mededelingen. Het alledaagse karakter van deze inscripties maakt deel uit van wat ze zo historisch waardevol maakt.

Passie voor sport en graffiti.

In Romeinse amfitheaters kunnen we ook ingekerfde scènes vinden met gladiatoren en andere scènes met vergelijkbare inhoud. Altijd natuurlijk, vergezeld van de bijbehorende opmerkingen, die soms zelfs de meest modernen zouden kunnen choqueren.
In dezelfde “sport-liefhebbende” geest tijdens de Byzantijnse jaren, aarzelden de fans van paardenraces niet om met elkaar in botsing te komen en om rellen te creëren, die vaak de gewone burgers ook misleidden. Na afloop, als alles weer rustig leek te zijn, vergaten ze niet om hun opmerkingen achter te laten op de muren of de kolommen van de tempels. Beledigingen of hymnes … de muren waren altijd uitnodigend, zelfs voor de meest extreme gevoelens van de volkskunstenaars.
Hoeveel anders is dit van wat er vandaag gebeurt met de fans van voetbalteams?

De sporen van Vikingen

Constantinopel (tegenwoordig ook bekend als Istanbul) was de hoofdstad van Byzantium – een van de grootmachten van de 10e eeuw. De Agia Sophia (tegenwoordig een museum) was een van de grootste kerken en een uniek architectuurmodel. Daar kerfden Halvdan en Are, twee Vikingen, hun namen in het gebouw.
Er zijn historische verslagen die ons vertellen over Viking-expedities naar Constantinopel, maar er wordt ook vermeld dat Vikingen werden gebruikt als lijfwachten voor de Byzantijnse keizer.

“Een oproep tot hulp” uitgedrukt door graffiti.

Een andere zeer karakteristieke categorie van inscripties is die waar de schrijvers om goddelijke hulp vragen. Oorlogen, politieke of religieuze rellen, stormen in de zee …
Het beste voorbeeld van deze uitdrukking is te vinden in de “baai van letters” (Ormos ton Grammaton) op het Griekse eiland Syros. In een tijd dat de Egeïsche Zee vol zat met schepen van elke nationaliteit, was het niet zelden dat het stormachtige weer de zeilers dwong een veilig onderkomen te vinden om zichzelf te beschermen en zich te redden van de woede van de natuur.
Toen bad iedereen tot zijn eigen god en liet hij zijn eigen boodschap achter op de rotsen voor veilig reizen en veilige terugkeer. Namen van zeilers, scheepsnamen, gevaren, wensen … men kan alles lezen in meer dan 100 opschriften. In het verleden waren er meer maar helaas liet de kracht van de natuur en de golven hen niet onberoerd.

Veel van de gravures van het Parthenon, in totaal 232, hebben hetzelfde karakter: gewone mensen die hulp zoeken. En samen met deze, ook aankondigingen van sterfgevallen, verwijzing van namen en uittreksels uit teksten. Zo lieten de Letse geestelijken die het beheer van de tempels van Athene overnamen – in de dagen van de westerse overheersing – hun eigen herinneringen, wensen of verwachtingen in de kolommen van het Parthenon achter. Meestal maakt het verkeerd gespelde karakter van de berichten het volkskarakter van de schrijvers duidelijk.

Graffiti in moderne tijden.

Later, in moderne tijden, tijdens de Duitse bezetting en de burgeroorlog, boden de muren gastvrijheid aan de populaire ideologie, politieke boodschappen, anti-autoritaire berichten, berichten die het sentiment van het volk willen oproepen. En toen alles in evenwicht leek te komen, verschenen er sociale- en reclameboodschappen.

Vandaag de dag is de inhoud van de muur opnieuw veranderd: reactie, hopeloosheid, wanhoop, liefde, verraad … Dit zijn slechts enkele van de honderden emoties die een getraind oog zou kunnen achterhalen uit de levendige kleuren en gewaagde patronen.

Maar de echte uitdaging blijft ergens anders: als elke graffiti een intens gevoel, een sociale trend of ons denken wil uitdrukken, wat is dan de verborgen boodschap die moderne straatartiesten ons willen brengen? Voordat we ze veroordelen, laten we naar hun “stem” luisteren.

© Lato,
Het Griekse Taal– & CultuurCentrum van Amsterdam