Een van de beroemdste kersttradities is de kerstboom. Sinds de 20e eeuw is het erg populair in veel stadscentra en winkels geworden.
Maar hoe kwam de kerstboom tot vandaag bij ons?
Wanneer en hoe begon zijn lange geschiedenis?

Volgens sommige onderzoekers bestond de traditie van het versieren van bomen of stukjes bomen sinds de oudheid in veel verschillende religies.
De bomen werden in de huizen gebracht en mensen versierden ze om zich een goede oogst voor het nieuwe jaar te verzekeren. Ook planten en bomen, die het hele jaar door groen blijven, werden in de winter van groot belang geacht. Mensen hingen deze “evergreens” boven hun deuren en ramen omdat ze geloofden dat ze heksen, spoken, boze geesten en ziektes weghielden.

De groenblijvende bomen en de aanbidding van de zon.

Velen geloofden ook dat de zon een god was en dat de winter elk jaar kwam, omdat de god Zon ziek en zwak was geworden. Dat is waarom ze de zonnewende vierden; omdat het de hoop bracht dat de Zon heel snel beter zou worden. De winterzonnewende, de kortste dag en de langste nacht van het jaar, vindt plaats op 21 en 22 december. De groenblijvende takken herinnerden mensen aan alle planten die opnieuw zullen groeien wanneer de Zon in de lente en de zomer sterk wordt.

De oude Egyptenaren aanbaden de god Ra als de godheid van de zon. Tijdens de zonnewende – 21 naar 22 december – vulden de Egyptenaren hun huizen met palmtakken, wat de triomf van het leven bij de dood symboliseerde.

In Noord-Europa versierden de mysterieuze Druïden, priesters van de oude Kelten, hun tempels met groenblijvende takken als symbolen van het eeuwige leven. En Vikingen in Scandinavië geloofden dat groenblijvende planten de favorieten van de god Zon waren.

De oude Romeinen vierden de zonnewende met Saturnalia, met de kennis dat de zonnewende betekende dat heel snel alle boerderijen en boomgaarden weer groen en vruchtbaar zouden worden. Om de gebeurtenis te vieren, versierden ze hun huizen en hun tempels met evergreens.

Volgens getuigenissen stelde Rome, sinds de 4de eeuw na Christus (336AD), de 25ste van december in als de kerstdag en als de eerste dag van het jaar. Dus, als een teken van viering, versierden de Romeinen in Saturnalia de takken of bomen die ze thuis hadden met kaarsen en andere ornamenten (mogelijk walnoten, eetwaren, enz.).

De kerstboom.

Het begin van de gewoonte van de kerstboom zoals we die vandaag de dag kennen, is in de vroege 8e eeuw A.D geplaatst en het heeft zijn wortels in Duitsland.

Volgens de legende combineerde Duitsland in het begin van de 16e eeuw twee verschillende gebruiken. De eerste was “de boom van het paradijs”, een dennenboom met appels versierd, die de boom der kennis symboliseerde in de hof van Eden. De tweede gewoonte was het “Kerstlicht”, een klein piramideframe, gedecoreerd met bollen uit glas gemaakt, goudkleurig papier en een kaars bovenaan, als een symbool van de geboorte van Christus.

Toegewijde christenen zetten versierde bomen in hun huizen, veranderden de appels in ballen van goudkleurig papier. Met een licht (= kaars) op de top creëerden ze de boom die we tegenwoordig kennen.

Door de eeuwen heen is de symboliek van de kerstboom vele malen opnieuw gedefinieerd en begon te worden gevuld met kleine voorwerpen van dagelijks gebruik die in de loop der jaren door decoratieve voorwerpen vervangen werden.

Kerstbomen en kleurrijke lichten.

De kleurrijke lichten die we vandaag gebruiken vervingen op een gegeven moment de kaarsen die de mensen in het verleden gebruikten.

Van Maarten Luther wordt gezegd dat hij in de 16e eeuw als eerste zijn boom met kaarsen versierde. Ze zeggen dat toen hij een winternacht onderweg naar zijn huis was, hij het schijnsel van de sterren door de bomen bewonderde. In een poging om deze scène te recreëren zette hij een boom op in de centrale kamer van zijn huis en hing er kaarsen in.

Natuurlijk zorgde dit feit voor veel ongevallen en daarom hadden veel mensen een emmer vol met water naast de boom, voor het geval van brand.

De eerste kerstboom met elektrische verlichting werd in 1882 in New York gedecoreerd door Edward Johnson, een collega van Thomas Edison, de uitvinder van de elektrische lamp.

De gewoonte van de Kerstboom in Griekenland.

In het moderne Griekenland kwam de kerstboom aan samen met de Beierse koning Otto en zijn gevolg. In 1833 werd de eerste boom in Nafplion versierd, in het paleis van koning Otto. Het volgende jaar werd er nog een in Athene versierd, omdat de bewoners het nieuwe idee zo bijzonder hadden gevonden. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog werden bijna alle landhuizen met een kerstboom versierd.

Kerstboom of kerstschip?

Tegenwoordig zijn er veel Grieken die geloven dat de kerstboom een “buitenlandse gewoonte” is, omdat Grieken hun huizen traditioneel met schepen versierden. Het schip was een symbool van scheiding en hangt samen met de manier waarop Griekse migranten hun huizen, hun families en hun land verlieten.
De kerstboom aan de andere kant is een symbool van eenheid -volgens de gewoonte zitten we er omheen en praten we met elkaar. Bovendien symboliseert de boom de bron van leven, inspiratie en creatie. De wortels van de boom symboliseren onze ervaringen uit het verleden, de fundamenten die ons in leven houden en ons in staat stellen om door te gaan met de strijd om te overleven.
Om al deze redenen lijkt de symboliek van een kerstboom meer bij de geest en de stemming van de dagen te passen. Bovendien moeten we niet vergeten dat een groenblijvende of een gezonde groene boom in veel landen in het oostelijke Middellandse Zeegebied verbonden was met voorspoed. Sinds de oudheid waren er in Griekenland gewoonten zoals “Iketirides” of “Irisiones” die erg lijken op die van de kerstboom.

Tegenwoordig worden met Kerstmis wereldwijd meer dan 72 miljoen bomen versierd. Bijna de helft hiervan zijn echte bomen.

© Lato,
Het Griekse Taal– & CultuurCentrum van Amsterdam