Volgens de Griekse Speleologische Gemeenschap zijn er ongeveer drieduizend grotten verspreid over heel Kreta. Veel van deze grotten zijn open voor het publiek en ze maken het verschil voor het landschap van het eiland.
Mensen leefden duizenden jaren geleden in deze grotten. Op Kreta echter waren grotten meer dan een natuurlijke schuilplaats. Oorspronkelijk werden ze gebruikt als religieuze centra (van ongeveer 2600 voor Christus tot 1100 voor Christus). In die tijd waren de antieke Minoïers een polytheïstische samenleving die verschillende goden aanbad, voornamelijk godinnen. Dit is de belangrijkste reden dat de tempels, die uiteindelijk gebruikelijk waren in het oude Griekenland, niet op Kreta bestonden.
Tijdens het Byzantijnse tijdperk werden ze veranderd in ascetische gemeenschappen en later werden ze gebruikt als schuilplaatsen tijdens de strijd voor de Kretenzer onafhankelijkheid.
Hier is een overzicht van slechts enkele, zeer bekende.

Dhikteïsche grot (ook bekend als Psychro grot) – Geboorteplaats van Zeus

De Dhikteïsche grot bevindt zich in Lasithi.
Zelfs al zijn er diverse tegenstrijdige berichten de plaats over waar Zeus geboren en getogen is, hier heeft Rhea de ‘vader der goden’ gebaard.
Volgens de mythe had zijn vader, Kronos, een voorspelling ontvangen waarin hem was verteld dat hij door zijn kinderen zou worden verslagen. Om deze reden at Kronos al zijn kinderen op. Toen Zeus geboren werd verstopte zijn moeder Rhea baby-Zeus in de grot en liet hem achter onder de bescherming van de Kouretes, die buiten de grot op hun schilden sloegen om te voorkomen dat Kronos het gehuil van Zeus zou horen.
De Dhiktean-grot was zeker een cultcentrum zoals vondsten in de grot van offergaven, gebracht aan Zeus en aan de Moeder Godin, hebben aangetoond.
Tegenwoordig is het vrij gemakkelijk voor iemand om de grot te verkennen.

Minotaur’s Labyrinth 

Volgens de legende werd het labyrint gebouwd om de Minotaurus te huisvesten, een wezen dat deels mens en deels stier was. Volgens dezelfde mythe was Labyrinth een uitgebreid doolhof, gebouwd door Daedalus, de meestervakman.
Hoewel het Labyrint geen historische realiteit lijkt te zijn, geven veel mensen die in de nauwe gangen van de verlaten Gortyna-mijn hebben gelopen aan dat ze een wild dier horen loeien. Sindsdien wordt deze plaats de grot van Minotaur genoemd, wat natuurlijk niet wetenschappelijk is bewezen.
Maar wel waar is dat de Duitsers hier het grootste munitiedepot in de oostelijke Middellandse Zee bouwden. In 1944, toen ze Kreta verlieten, bliezen ze de ingangen op zodat de munitie niet in handen van de geallieerden zou vallen. Na 1981 begonnen de studies van speleologen.

De Sfentoni-grot (ook bekend als Zoniana)

De Sfentoni-grot bevindt zich in een goed verborgen plaats van de berg Psiloritis bij Rethymno. Tot nu toe is dit het grootste Kretenzische grottencomplex dat open is voor het publiek. Het is echter niet toegestaan ​​om de grot zonder een gids te verkennen.
Indrukwekkende stalactieten en stalagmieten zijn overal in de grot te zien, de meeste meer dan vijf miljoen jaar oud.
Volgens de legende werd deze grot gevonden door een achtjarig meisje. Ze werd weggelokt door feeën en uiteindelijk werd ze dood terug gevonden in de diepten van de grot.

De Melidoni-grot

De Melidoni-grot ligt zeer dicht bij de Sfentoni-grot (in de prefectuur Rethymno) en heeft een aparte plaats in de moderne geschiedenis van het eiland.
In 1824, tijdens de vroege opstanden tegen de Ottomaanse bezetters, zochten ongeveer 300 dorpelingen hun toevlucht in de grot. Een moslimbevelhebber stuurde twee boodschappers, maar omdat dit geen resultaten opleverde, blokkeerden de Ottomanen de ingang en sneden de luchttoevoer af. De vluchtelingen openden elke avond nieuwe luchtpassages, totdat hun vijanden ontvlambaar materiaal bij de ingang van de grot ophoopten en in brand staken. Dat was het einde.

Grot van de olifanten.

Het werd per toeval ontdekt in 2000, door een lokale visser tijdens het onderwatervissen. Deze grot is uniek en van verbluffende schoonheid. Het was duizenden jaren geleden het laatste thuis van een groep zeldzame olifanten. Toen de zeespiegel steeg, blokkeerde een onoverwinnelijke muur van water de toegang tot deze plek en beschermde het tegen de destructieve interferentie van de mens.
Witte en rode formaties sieren het plafond en de vloer. Het gehele oppervlak is bedekt met water en de diepte varieert van enkele centimeters tot 4m. De grot was overigens niet altijd bedekt met water.
De gefossiliseerde botten die in deze grot werden gevonden, behoorden toe aan olifanten en herten. De kenmerken van de olifanten van deze grot waren uniek en wetenschappers gaven dit specifieke type olifant de naam “Elephas Chaniensis”. De periode waarin de Kretenzische olifant leefde wordt geschat tussen 50.000 en 60.000 jaar geleden. Voor zover mogelijk werden de beenderen overgebracht naar de afdeling Historische Geologie en Paleontologie van de Universiteit van Athene.

Natuurlijk zijn er op het eiland nog veel meer grotten. Grotten met rijke decoratie, van hoge speleologische en ecologische betekenis, open voor bezoekers of niet, groter of kleiner, maar allemaal unieke delen van hetzelfde netwerk van de meer dan 4.500 in kaart gebrachte grotten en zinkgaten van het eiland. Als je meer wil weten, volg de link.